Kunnen we ooit een einde maken aan de oorlog? Deze prangende vraag staat centraal in een reeks lezingen die professor Dries Lesage, hoofddocent aan de Vakgroep Politieke Wetenschappen van de UGent, zal geven op 3, 10 en 17 september 2024 in het Cultuurcentrum Scharpoord. Gedurende drie voormiddagen neemt hij zijn publiek mee op een diepgaande reis door de geschiedenis van Europa’s moeizame zoektocht naar een duurzame vrede.
Op zoek naar een ideale veiligheidsarchitectuur
Sinds het Congres van Wenen in 1815 trachten Europese leiders en intellectuelen een stabiele wereldorde te creëren, waarin oorlog tot het verleden behoort. Het Concert van Europa was een van de eerste pogingen om via internationale samenwerking conflicten te vermijden. Deze diplomatieke ontmoetingen, opgezet door de toenmalige grootmachten, hadden als doel het machtsevenwicht op het continent te bewaren en daarmee verdere oorlogen te voorkomen. De Duitse eenmaking en de daaropvolgende afspraken die kanselier Bismarck sloot om Frankrijk te isoleren, zijn andere historische voorbeelden van pogingen om vrede te bewaren door middel van diplomatie.
Na de verwoestingen van de Eerste Wereldoorlog was er de Volkenbond, een vroege versie van wat we vandaag de Verenigde Naties noemen, die eveneens de ambitie had om een einde te maken aan oorlogen. Helaas werd ook deze poging ondermijnd door de opkomst van agressieve naties die zich niet aan de regels hielden. De Tweede Wereldoorlog luidde vervolgens de oprichting van de Verenigde Naties in, waarbij de Veiligheidsraad – met zijn vijf permanente leden die over vetorechten beschikken – als ultiem orgaan werd ingesteld om de wereldvrede te bewaren.
De valkuilen van imperialisme en proxy-oorlogen
Toch is de geschiedenis een pijnlijke getuige van het feit dat geen enkele veiligheidsarchitectuur tot nu toe succesvol is gebleken op de lange termijn. De 19de eeuw zag een toename van imperialistische en kolonialistische praktijken, die ongekende hoeveelheden geweld met zich meebrachten, vaak ten koste van de niet-Europese wereld. De 20ste eeuw werd gedomineerd door de Koude Oorlog, waarin de grootmachten hun conflicten indirect uitvochten in zogenaamde ‘proxy-oorlogen’, waarbij lokale bondgenoten als pionnen dienden in een veel groter geopolitiek schaakspel.
Vandaag de dag zien we dat oude spanningen weer oplaaien, zoals in Oekraïne en het Midden-Oosten. Generaals waarschuwen voor mogelijke catastrofes en de vraag rijst of we ooit zullen leren van het verleden.
Is er een ‘vaccin’ tegen oorlog?
De lezingreeks van professor Lesage stelt de vraag centraal of we ooit een systeem kunnen ontwikkelen dat oorlog voorgoed uitbant. Moeten we misschien radicaal afrekenen met het moderne statensysteem dat gestoeld is op patriarchale, nationalistische en militaristische principes? Of ligt de oplossing in een hernieuwde focus op diplomatie, internationaal recht en ontwapening? Tijdens de sessies wordt er niet alleen naar het verleden gekeken, maar ook vooruitgekeken naar mogelijke oplossingen. Wat kan de rol zijn van de mondiale publieke opinie? Kunnen we, door het systeem fundamenteel te herzien, een ‘vaccin’ tegen oorlog vinden?
Een reis door de geschiedenis en actualiteit
De lezingen bieden een unieke gelegenheid voor deelnemers om de basisdynamieken van de internationale geschiedenis sinds 1815 te bestuderen en te begrijpen hoe deze de actualiteit vormgeven. De inzichten die tijdens deze sessies worden gedeeld, zijn niet alleen van academisch belang, maar bieden ook waardevolle perspectieven op de hedendaagse geopolitieke uitdagingen. Deelnemers worden uitgedaagd om kritisch na te denken over de vraag hoe een nieuwe veiligheidsarchitectuur eruit zou kunnen zien en welke lessen we uit het verleden kunnen trekken om een vreedzamere toekomst te realiseren.
Prijs: € 40 voor 3 sessies
Code: 24ELZ11
