De lokale verkiezingen van 2024 markeren een belangrijk keerpunt in België: voor het eerst zal er geen opkomstplicht zijn. Dit betekent dat elke stem vrijwillig zal zijn, wat de campagnevoerders voor een nieuwe uitdaging plaatst. Ze zullen niet alleen moeten strijden om de stem van de kiezer, maar ook om de kiezer überhaupt naar het stemhokje te krijgen. Met minder druk om te stemmen, dreigt de opkomst aanzienlijk lager te zijn dan in vorige jaren. Hoe kunnen partijen, en zelfs de bevolking, ervoor zorgen dat mensen toch blijven stemmen? Hier zijn 9 concrete strategieën die hen kunnen helpen.
Lokaalnieuws.online zet campagne op om mensen aan te moedigen te stemmen
Om mensen bewust te maken van het belang van hun stem en hen te overtuigen om op 13 oktober naar de stembus te gaan, start Lokaalnieuws.online vandaag een uitgebreide campagne. Deze campagne is speciaal gericht op het informeren en motiveren van kiezers, nu er geen opkomstplicht meer is. De campagne belicht negen concrete manieren waarop de opkomst verhoogd kan worden en biedt praktische tips aan partijen en burgers om zoveel mogelijk mensen te betrekken bij de democratische processen in hun gemeente.
Wie niets doet, moet nadien niet klagen
Ivan De Vadder (VRT) roept burgers op te gaan stemmen
1. De kracht van de meerderheid: “Iedereen gaat stemmen”
Onderzoek toont aan dat mensen vaak beïnvloed worden door wat anderen doen, een fenomeen dat bekend staat als social proof. Wanneer campagnes de indruk wekken dat de opkomst hoog zal zijn, voelen mensen zich meer geneigd om ook te gaan stemmen. Het simpele idee dat “iedereen het doet” kan genoeg zijn om twijfelaars over de streep te trekken. Daarom is het cruciaal dat ook partijen positief communiceren over de verwachte opkomst, zelfs als er zorgen zijn over een lage participatie.
2. Persoonlijk contact werkt nog steeds
Ouderwetse deur-aan-deur-campagnes en persoonlijke telefoontjes blijken nog steeds de meest effectieve manieren om kiezers te mobiliseren. Dit persoonlijke contact heeft meer impact dan anonieme e-mails of massacommunicatie. Hoe dichter de relatie tussen de kiezer en de boodschapper, hoe groter de kans dat iemand gaat stemmen. Een telefoontje van een vriend of familielid kan meer doen dan een bericht van een politieke partij.
3. Stemmen als onderdeel van je identiteit
Mensen zijn eerder geneigd om te stemmen als ze dit zien als een deel van hun identiteit. Door vragen te stellen als “Hoe belangrijk is het voor jou om een stemmer te zijn?” wordt stemmen gekoppeld aan hun zelfbeeld, wat hen sneller motiveert om daadwerkelijk te gaan stemmen. Dit subtiele verschil in benadering kan de opkomst aanzienlijk beïnvloeden, zoals aangetoond door onderzoeken van gerenommeerde universiteiten zoals Harvard en Stanford.
4. Een belofte om te stemmen
Het blijkt dat kiezers eerder hun belofte om te stemmen nakomen als ze expliciet toezeggen dat ze zullen stemmen. Zelfs eenvoudige handelingen zoals het plannen van de stemdag of het vastleggen van een specifiek tijdstip en locatie kunnen helpen om de intentie om te stemmen om te zetten in daadwerkelijke actie. Deze techniek, bekend als “plan-making”, werkt vooral goed bij individuen die hun planning zelfstandig beheren.
5. Beloon de kiezer
Een kleine beloning kan een krachtig middel zijn om mensen te overtuigen om hun stem uit te brengen. Van een eenvoudig cadeautje na het stemmen tot een gepersonaliseerde boodschap: beloningen kunnen een extra stimulans bieden. Hoewel deze methode kosten met zich meebrengt, heeft het potentieel om de opkomst aanzienlijk te verhogen, zeker als de beloningen relevant en waardevol worden bevonden.
6. Kortere wachttijden, hogere opkomst
Wachtrijen bij stembureaus kunnen een groot obstakel vormen voor kiezers. Door het stemmen efficiënter te organiseren – bijvoorbeeld door mensen de mogelijkheid te bieden om een tijdslot te kiezen of door real-time wachtrij-informatie te verstrekken – kan de drempel verlaagd worden. Flexibiliteit in de keuze van tijd en locatie blijkt een groot verschil te maken voor mensen met drukke schema’s of beperkte tijd.
7. Maak het proces helder en simpel
Onzekerheid over de stemprocedure kan mensen afschrikken om naar de stembus te gaan. Door kiezers duidelijke informatie te geven over hoe en waar ze kunnen stemmen, kan deze angst verminderd worden. Het verstrekken van gedetailleerde en toegankelijke informatie, bijvoorbeeld via e-mail of post, vlak voor de verkiezingsdag kan helpen om twijfels weg te nemen en de drempel om te stemmen te verlagen.
8. Vroeg stemmen: een kans voor drukbezette kiezers
Early voting, een praktijk die vooral in de VS populair is, biedt kiezers de mogelijkheid om hun stem uit te brengen voordat de officiële verkiezingsdag aanbreekt. Hoewel deze methode nog niet breed ingevoerd is in Vlaanderen, zou het een manier kunnen zijn om de opkomst te verhogen door flexibiliteit te bieden aan kiezers die op de dag zelf verhinderd zijn. Deze techniek vermindert ook de druk op de verkiezingsdag zelf, waardoor lange wachtrijen worden vermeden.
9. Sociale media: hét kanaal om jongeren te bereiken
Jongeren vormen een belangrijke groep die vaak moeilijker te mobiliseren is. Sociale media kunnen een sleutelrol spelen in het overtuigen van deze groep om te gaan stemmen. In Nederland bijvoorbeeld, lanceerde Snapchat een campagne waarbij jongeren gestimuleerd worden om hun stemgedrag met elkaar te delen via speciale filters en stickers. Door het stemmen op een visuele en interactieve manier te promoten, kan deze generatie, die vaak voor het eerst stemt, betrokken en geënthousiasmeerd worden.
Ons gedacht…
Het afschaffen van de opkomstplicht verandert de dynamiek van lokale verkiezingen in Vlaanderen drastisch. Partijen en activisten zullen harder moeten werken om mensen naar de stembus te krijgen. De hierboven genoemde methoden bieden hoopvolle strategieën om de opkomst te verhogen, maar het succes ervan hangt sterk af van hoe ze worden uitgevoerd. Inwoners moeten voelen dat hun stem ertoe doet, niet alleen voor henzelf, maar ook voor de toekomst van hun gemeente. Willen we een sterke democratie behouden, dan ligt de uitdaging nu in onze handen: overtuigen, motiveren en vooral… vertrouwen winnen.
