Britt Van Marsenille, Jan Van Looveren en Thomas Vanderveken bundelen opnieuw de krachten voor het zesde seizoen van Factcheckers. Acht afleveringen lang zullen ze feit van fictie onderscheiden. Verwacht dus nog meer diepgravend onderzoek, straffe experimenten en verrassende testen.

In de tweede aflevering organiseren Britt, Jan en Thomas mystery calls en undercover bezoeken bij verschillende bedrijven die huishoudhulp aanbieden via dienstencheques. Ze willen te weten komen of de medewerkers van die bedrijven ingaan op discriminerende vragen. Het verrassende resultaat van hun onderzoek en de reactie van een federatie van HR-dienstverleners op dit onderzoek zie je op dinsdag 25 februari. In dezelfde aflevering wrijft, schrobt en wast Thomas fruit om uit te zoeken of je pesticiden van je fruit kan wassen. En Jan gaat van deur tot deur om na te gaan hoeveel rookmelders er hangen in Vlaamse woningen. En voor de gelegenheid trekt hij ook een brandweeruitrusting aan. ​

De tweede aflevering van Factcheckers: dinsdag 25 februari om 20.45 uur op VRT 1 en VRT MAX.

Factcheck: Dienstenchequebedrijven gaan nog steeds in op discriminerende vragen

In 2012 bracht het tv-programma Koppen een onthutsende reportage over de dienstenchequesector. Daarin was te zien hoe gemakkelijk sommige medewerkers van dienstenchequebedrijven ingingen op discriminerende vragen. Drie jaar later kwam het toenmalige Minderhedenforum naar buiten met een even verbijsterend rapport. Daarin stond te lezen: “Slechts in 1 op de 3 gevallen werd de vraag van een klant om te discrimineren op etnische origine afgewezen. In 63% van de gevallen werd ze ingewilligd. In nog eens 4,5% van de gevallen kwam het bedrijf onrechtstreeks toch tegemoet aan de vraag van de klant om te discrimineren. Ook dit is strafbaar volgens het KB dienstencheques van 12 december 2001. Dat wil zeggen dat 67% van de bedrijven de wetgeving inzake discriminatie niet volgt. Voor een sector die voor 75% leeft van overheidssubsidies is dat een schokkende vaststelling.”

Omdat er in nogal wat artikels wordt beweerd dat er nog steeds sprake is van discriminatie in deze sector, beslist Britt om 10 jaar na het verschijnen van dit rapport een eigen gelijkaardig onderzoek te voeren. Samen met Jan en Thomas schakelt ze enkele reporters in die in een undercoveractie enkele kantoren van dienstenchequebedrijven bezoeken met discriminerende vragen. Het trio stelt ook zelf dit soort vragen aan de bedrijven in een reeks mystery calls. Hoe reageert een consulent op een klant die een Marokkaanse poetshulp weigert? Wat is het antwoord op de vraag om enkel vrouwelijke poetshulpen voor te stellen? En bestaan er achterpoortjes die de sector zelf gebruikt om de wettelijke bepalingen te omzeilen? Je ontdekt het in de tweede aflevering van Factcheckers van dit seizoen. Je krijgt dan ook de reactie te zien van Nele Spaas, de stafmedewerker die destijds het rapport van het Minderhedenforum uitbracht. En ook de CEO van een grote federatie van HR-dienstverleners reageert in dezelfde aflevering op het onderzoek van Jan, Britt en Thomas.

Britt Van Marsenille: “Dit was een heel vreemde factcheck. Want enerzijds voelde het totaal verkeerd om racistische en seksistische vragen te stellen. Maar anderzijds waren dat soort vragen wel essentieel voor ons onderzoek. En tegelijk was het enige mogelijke antwoord op onze foute vragen ook niet zo moeilijk. Dat bleek ook toen enkele consulenten ons streng en kordaat afwezen. Het is dan ook net zo straf dat niet elke medewerker ons op deze manier van antwoord diende.” ​

Factcheck: Het wassen van je fruit is zinloos

Altijd goed je fruit wassen onder de kraan, het is een raad die velen van ons als kind al meekregen van mama of papa of van de grootouders. Maar je hoort even vaak dat het helemaal geen kwaad kan om een appeltje of nectarine ongewassen op te eten. En als een hoogleraar dan weer beweert dat het wassen van je fruit zelfs helemaal geen zin heeft, wat klopt er dan nog van oma’s raad? Thomas vraagt het zich ook af en trekt op onderzoek uit. Op een originele manier toont hij in zijn factcheck hoeveel soorten pesticiden er soms gebruikt worden in de fruitteelt. Hij schakelt Jan in om samen met hem verschillende manieren te testen om pesticiden van fruit te wassen. Hij trekt ook naar een Nederlands laboratorium om er een diepgaande analyse te laten uitvoeren en hij voelt een fruitteler aan de tand. Lukt het hem ook om voor eens en voor altijd een sluitend antwoord te krijgen op de vraag of het zinloos is om fruit te wassen?

Thomas Vanderveken: “Voor onze check konden we de controleresultaten raadplegen van het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen. Dat agentschap doet steekproeven op fruit. En daarbij vond het tot 13 verschillende soorten pesticiden terug op aardbeien. Dan wil ik toch graag weten of je die er ook allemaal kan afwassen.”

Factcheck: Er hangen te weinig rookmelders in Vlaamse woningen

Sinds 1 januari 2020 zijn rookmelders verplicht voor alle woningen in Vlaanderen. Dat betekent dat er op elke verdieping een rookmelder geïnstalleerd moet zijn. Ook in de kelder of op zolder is een rookmelder verplicht als daar een technische installatie staat of wanneer de kelder of zolder een directe toegang heeft. De reden van deze verplichting is duidelijk. Zo zouden woningbranden in ons land vorig jaar nog minstens 75 mensenlevens geëist hebben. Bij dergelijke drama’s is het vooral de rook die daarbij ontstaat die voor dat grote aantal slachtoffers verantwoordelijk is, meer nog dan het vuur. Die verstikkende rook verspreidt zich snel en als de brand ’s nachts uitbreekt is de kans groot dat je niet of te laat wakker wordt. Het alarmsignaal van een rookmelder wekt je wel en vergroot dus aanzienlijk je overlevingskansen.

Toch zouden er nog heel wat Vlaamse woningen zijn waar geen of te weinig rookmelders hangen. Jan zoekt dit uit en houdt een grootschalig onderzoek bij zijn collega’s en op VRT waarvoor hij zelfs de grote middelen inzet. Hij betrekt ook zijn eigen vrouw bij een ‘rook-experiment’ en samen met Britt en Thomas organiseert hij een rondvraag huis aan huis.

Jan Van Looveren: “Enkele jaren geleden had ik met Britt en Thomas al eens onderzocht hoe snel rook zich verspreidt in huis. In amper vijf minuten tijd waaiden gigantische rookpluimen toen uit de testwoning van onze check. Het was duidelijk dat je zoiets niet gemakkelijk overleeft. Maar ik wilde voor dit onderzoek nagaan of je van zo’n rook in huis echt niet wakker wordt. En mijn vrouw mocht – zonder dat ze het zelf wist – mijn proefkonijn zijn.”