Op 15 november 2024 vieren we de jaarlijkse Dag van de Ondernemer. Knokke-Heist is trots op zijn vele ondernemende inwoners en handelaars. Dit jaar spraken we met Xaveer Claerhout en Barbara Van Biervliet van Architectenbureau Claerhout – Van Biervliet BV, een wereldleider in hun vakgebied, gevestigd in Knokke-Heist.
Barbara, Xaveer, bedankt dat we hier mogen zijn. Kunnen jullie jezelf kort voorstellen?
Barbara: Ik ben Barbara, ingenieur-architect.
Xaveer: Ik ben Xaveer, architect en kunsthistoricus van opleiding.
Barbara: Naast partners in ons architectenbureau zijn we ook levenspartners. Onze gedeelde passie voor architectuur, kunst en schoonheid komt tot uiting in ons werk. We streven ernaar om kunstzinnigheid te combineren met functionaliteit, en ontwerpen op maat van onze cliënten, waarbij we architectuur met sculpturale kwaliteiten creëren.
Wonen jullie in Knokke-Heist?
Xaveer: We wonen in Sijsele Damme, maar ons architectenbureau is al 13 jaar gevestigd in Knokke-Heist. Na onze studies waren Antwerpen, Gent of Brussel logische keuzes. Na enkele jaren in Leuven te hebben gewoond, kwamen we toevallig terug in deze regio terecht toen de eerste kunstenaarswoning van mijn ouders vrijkwam. Inmiddels zijn we gehecht geraakt aan het pendelen door het prachtige landschap van Damme en Knokke-Heist, en het magische licht dat ons kantoor op het Abraham Hansplein binnenvalt. Knokke-Heist trekt mensen aan uit heel België en zelfs daarbuiten.
Waarom is dat zo?
Barbara: Toen we nog in Sijsele werkten, vonden mensen het vaak te ver. Nu, ongeacht waar ze wonen, vinden klanten altijd de weg naar ons voor een vergadering. Het Abraham Hansplein is centraal gelegen en een ideale doorgang naar de rest van Knokke-Heist. We werken hier graag; de lichtinval maakt het werk aangenaam.
Is dit gebouw door jullie ontworpen?
Het pand dateert uit de jaren ’60, maar we hebben de kantoorinrichting volledig opnieuw ontworpen. We hebben ervoor gekozen om de bestaande ruwe betonstructuren te accentueren. De trap, die in dezelfde robuuste stijl ter plaatse is gegoten, is nu een opvallend kenmerk geworden. Samen met de andere eigenaren plannen we binnenkort een grondige renovatie van de gevels.
Gaan jullie verder dan alleen architectuur?
Ons werk gaat inderdaad verder dan traditionele architectuur. Met een achtergrond in beeldhouwkunst is sculpturaliteit en innovatie voor ons vanzelfsprekend. Binnen ons bureau hebben we de Metamorphic Art Studio opgericht, een creatieve afdeling waar ook onze zoon Adriaan bij betrokken is. De naam ‘Metamorphic’ verwijst naar de transformaties van Ovidius, en we geloven dat de toekomst van architectuur organisch zal zijn. Onze ontwerpen, zoals lampen die zich openen als bloemen, zijn voorbeelden van deze visie.
In 2008 werden onze ontwerpen tentoongesteld in Manhattan, New York, en later in Verona, waar ze de basis vormden voor het ‘Kinetower’-manifest. Dit torengebouw heeft gevels die zich aanpassen aan de tijd van de dag en de gewenste functie. Het Periscope-project, dat voortkomt uit dezelfde zoektocht naar dynamische architectuur, laat gebouwen als het ware tot leven komen.
Het Periscope-project speelt met licht en vorm. Jullie hebben hiervoor internationale erkenning gekregen. Kun je meer vertellen over dit project?
Het ontwerp bestaat uit een vaste structuur met twee ondergrondse verdiepingen, volledig verborgen onder het maaiveld. Rondom deze structuur bevindt zich een vierkante omtrek van beweegbare spiegels. Wanneer de spiegels ingetrokken zijn, is het gebouw onzichtbaar in het landschap. Ondergronds wonen biedt voordelen zoals een constante temperatuur en bescherming tegen weersinvloeden, zonder het landschap permanent te verstoren. De spiegels kunnen omhoog bewegen, waardoor licht en uitzicht mogelijk zijn.
In de ochtend kan de onderste spiegel worden neergelaten om het uitzicht vanuit de slaapkamers op de onderste verdieping te bewonderen. ’s Middags stijgt de spiegelconstructie, waardoor het uitzicht vanuit de woonkamer op de bovenste ondergrondse verdieping zichtbaar wordt. Deze spiegels functioneren ook als een mechanische batterij, waarbij energie wordt opgewekt en vrijgegeven via generatoren wanneer ze zakken. Dit innovatieve systeem heeft geleid tot meerdere nominaties voor duurzaamheid.
Is dit project futuristisch?
Hoewel het futuristisch klinkt, combineert de periscoop bestaande technologieën op een innovatieve manier. Het project is realistisch en uitvoerbaar, en er zijn gesprekken gaande om het te realiseren als museum of voor andere toepassingen, zowel in België als internationaal.
Op 21 november zullen we aanwezig zijn bij de Architizer awardceremonie in Chengdu, China, waar we hopen nieuwe geïnteresseerden te ontmoeten. We verkennen ook nieuwe toepassingen voor de periscooptechnologie. De bidirectionele aard van de periscoop maakt het mogelijk om zowel van binnenuit als van buitenaf te kijken. Dit biedt mogelijkheden voor ondergrondse musea of commerciële ruimtes die zichtbaar kunnen worden gemaakt wanneer gewenst. Het kan ook worden gebruikt om archeologische lagen zichtbaar te maken zonder ze op te graven.
Zijn er lopende projecten in Knokke-Heist?
Momenteel werken we aan verschillende projecten in Knokke. In september zijn we begonnen met de bouw van een villa in de Tortellaan. Deze moderne interpretatie van de klassieke Zoute villa, met witte bakstenen en een hellend dak met rode pannen, is ontworpen voor een koppel dat iets unieks wilde.
We ontwerpen alles in gedetailleerde 3D-modellen, inclusief de volledige constructie van beton en staal. Dit verhoogt de kwaliteit van het gebouw aanzienlijk. Ook het interieur, inclusief meubels en kunstwerken, wordt door ons in detail ontworpen.
Zijn de bouwbeperkingen in het Zoute een uitdaging?
Hoewel de beperkingen soms beperkend kunnen zijn, bieden ze ook mogelijkheden voor creativiteit. Door gebruik te maken van hoogwaardige en tijdloze materialen, zoals gekleurd glas of geglazuurde bakstenen, kunnen we artistieke accenten toevoegen zonder schreeuwerig te zijn.
De regels en materialen voor het Zoute zijn strikt, maar het is belangrijk om een kwaliteitsdiscussie te kunnen voeren met stedenbouwkundigen. Als het om kwaliteit gaat, moet er ruimte zijn voor dialoog. Knokke-Heist moet zijn erfgoed respecteren, maar ook vooruitkijken naar de toekomst. Dit spanningsveld is fascinerend.
Architectuur en stedelijke planning spelen een cruciale rol in het vormgeven van de toekomst van Knokke-Heist.
De manier waarop architectuur en stedelijke planning worden benaderd, heeft een grote invloed op de uitstraling van een stad. Hoewel uniformiteit en esthetiek belangrijk zijn, betekent dit niet automatisch dat iets uniek of waardevol is. Er moet ruimte zijn voor diversiteit en creatieve expressie.
Een van de ambitieuze toekomstige projecten in Knokke-Heist is het Grand Casino. Hebben jullie deelgenomen aan de ontwerpwedstrijd? Wat is jullie mening over het winnende ontwerp?
Hoewel we niet hebben deelgenomen aan de wedstrijd, zijn we onder de indruk van het winnende ontwerp. Het combineert de kwaliteiten van het bestaande gebouw met een nieuw, organisch ontwerp dat zowel boven- als ondergronds een aantrekkelijke toevoeging vormt aan het stedelijke landschap. We kijken ernaar uit om het eindresultaat te zien.
Hoe zie je de invloed van AI op de toekomst van architectuur?
De opkomst van AI heeft al een aanzienlijke impact op de architectuur. Er zijn nu softwarepakketten beschikbaar die in staat zijn om op basis van specifieke criteria, zoals de oriëntatie van glaspartijen, een compleet ontwerp te genereren. Dit is vooral nuttig voor standaardprojecten. De vraag is echter waar architecten hun rol willen zien in deze verschuiving. Wij omarmen AI om administratieve en organisatorische taken te vereenvoudigen, maar blijven ons richten op het creëren van unieke ontwerpen die AI niet kan nabootsen. Onze focus ligt op het bedienen van klanten die op zoek zijn naar niet-standaard oplossingen, en Knokke-Heist is de perfecte plek om deze visie te realiseren.
Foto’s ©adriaanclaerhout
Fantastisch interview !!!